Με τη σεζόν να ξεκινάει σε όλα τα αγωνιστικά επίπεδα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός γονέων που ακόμα βρίσκεται «μπλεγμένος» σχετικά με την επιλογή της σωστής ομάδας για το παιδί του. Καλώς ή κακώς, η επιλογή του σωστού και καταρτισμένου προπονητικού προγράμματος δεν είναι μία διαδικασία εύκολη για όσους δεν είναι επιστημονικά γνώστες του αντικειμένου με αποτέλεσμα συχνά οι νεαροί αθλητές είτε να λαμβάνουν λανθασμένες γνώσεις, είτε ακόμα χειρότερα να διακινδυνεύουν με κάποιο τραυματισμό.
Η Ακαδημία Ανάπτυξης Αθλητών, που εδρεύει στο Μαρούσι είναι ένας σύλλογος που ασχολείται αποκλειστικά με την σωστή και δομημένη εκμάθηση του μπάσκετ σε νεαρούς αθλητές. Ο Τεχνικός Διευθυντής της ομάδας, Δημήτρης Γκόφας, έχοντας διακρίνει το κενό που υπήρχε στο ελληνικό μπάσκετ επέλεξε να δημιουργήσει αυτή την ομάδα, όχι για να γίνει ξακουστή μέσα από τις επιτυχίες του αντρικού της τμήματος -το οποίο από επιλογή δεν δημιουργήθηκε- αλλά μέσα από την εξειδικευμένη δουλειά στην ανάδειξη νέων ταλέντων. Το infobasket.gr επικοινώνησε με τον άμεσο συνεργάτη του Τεχνικού Διευθυντή, τον προπονητή Γεράσιμο Χατζόπουλο*, προκειμένου να μάθει όλες αυτές τις λεπτομέρειες που καθιστούν το πρόγραμμά της τόσο αποτελεσματικό αλλά και τι θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς στην επιλογή του σωστού αθλητικού περιβάλλοντος.
Αρχικά από ποια ηλικία και μετά θα πρέπει ένας γονιός να επιλέγει να φέρει το παιδί του στο μπάσκετ;
«Δεν θα χρησιμοποιούσα απαραίτητα τη λέξη “πρέπει”. Από 5 ετών και άνω τα παιδιά είναι σε θέση να μπορούν να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα προπονήσεων καλαθοσφαίρισης αν αυτό, φυσικά, λειτουργεί σε οργανωμένο πλαίσιο και διέπεται από τους κανόνες που υπάρχουν για αυτή την ηλικιακή ομάδα».
Σε αυτή την ηλικία των πέντε χρόνων, πού επικεντρώνεται η προπονητική διαδικασία; Μπορούν τα παιδιά να μάθουν και να αφομοιώσουν συστήματα;
«Σε καμία περίπτωση. Οι αθλητές τέτοιας ηλικίας δε μπορούν να αφομοιώσουν στοιχεία τακτικής και ο προπονητικός ρόλος δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επικεντρώνεται εκεί.
Το πιο βασικό για τα παιδιά 5-7 ετών που συμμετέχουν σε ένα προπονητικό πρόγραμμα είναι να μάθουν να λειτουργούν ακολουθώντας κανόνες συμπεριφοράς και πειθαρχίας, καθώς και να μυηθούν στα βασικά τεχνικά στοιχεία του αθλήματος βελτιώνοντας παράλληλα και το νευρομυϊκο τους συντονισμό.
Σίγουρα και τα παιχνίδια στο τέλος της προπόνησης έχουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο ύπαρξης, καθώς μέσα από το παιχνίδι καλλιεργείς πολλά πράγματα στο χαρακτήρα και στην αντιληπτική ικανότητα του παιδιού. Οι γονείς πρέπει να ξέρουν πως για τους νεαρούς ηλικιακά αθλητές το βασικό ζήτημα δεν είναι αν το παιδί θα περνά καλά στις προπονήσεις ή αν θα νοιώθει από την πρώτη στιγμή άνετα με το περιβάλλον. Η βασική επιδίωξη του γονέα θα πρέπει να είναι να βρει ένα προπονητικό πρόγραμμα που θα δίνει έμφαση στην καλλιέργεια της ψυχοπνευματικής και κοινωνικής εκπαίδευσης του παιδιού».
Τι είναι αυτό που θα πρέπει να προσέξει ένας γονέας κατά την επιλογή ομάδας; Ποια χαρακτηριστικά κάνουν καλή μία ακαδημία;
«Η επιλογή της ακαδημίας από τους γονείς καλό είναι να γίνεται με γνώμονα το προπονητικό πρόγραμμα και την προσοχή που θα λάβει από τους προπονητές ο αθλητής κι όχι από το επίπεδο που παίζει η αντρική ομάδα. Ειδικότερα, αν το παιδί δεν έχει προηγούμενη εμπειρία στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης, τότε χρειάζεται αρχικά να δουλεύεται από έναν επαγγελματία προπονητή με σωστή κατάρτιση που θα αφιερώνει χρόνο στο παιδί και στις σωματικές και πνευματικές του ιδιαιτερότητες.
Γενικότερα, είναι πολλά τα χαρακτηριστικά που καθιστούν μια Ακαδημία πρότυπη. Εξαιρετικά σημαντική είναι η οργάνωση σε όλους τους τομείς, από το πρόγραμμα προπονήσεων ως την επικοινωνία με τους γονείς των αθλητών. Ο βασικός, όμως, παράγοντας είναι η ύπαρξη συγκεκριμένου επιστημονικού προπονητικού προγράμματος, το οποίο θα έχει ξεκάθαρους στόχους και θα τηρείται ευλαβικά από όλο το προπονητικό επιτελείο. Στην Ακαδημία Ανάπτυξης Αθλητών, έχει καταρτιστεί ένα προπονητικό πρόγραμμα που δίνει έμφαση στην κάθε λεπτομέρεια –τόσο τεχνικά, όσο και ψυχολογικά ή μυοσκελετικά-, το οποίο όλη η ομάδα τηρεί απαρέγκλιτα από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο. Καμία απόφαση που παίρνεται μέσα στην προπόνηση δεν είναι τυχαία, αντιθέτως ακόμα κι η πιο μικρή λεπτομέρεια προέρχεται μέσα από μία επιστημονική προσέγγιση. Αυτό είναι δυστυχώς ένα χαρακτηριστικό, το οποίο δεν υφίσταται στο βαθμό που θα έπρεπε στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να μας κρατά πίσω στην αναπτυξιακή διαδικασία».
Με δεδομένο ότι το σώμα των παιδιών στις μικρές ηλικίες συνεχώς αλλάζει ποια πρέπει να είναι η προπονητική προσέγγιση;
«Ένα πολυ σημαντικό στοιχείο, στο οποίο πρέπει να δίνουμε βάση προπονητικά είναι η βιολογική ηλικία γιατί σε βάθος χρόνου αυτό είναι που μετράει. Ένας αθλητής που είναι πρώιμα ανεπτυγμένος είναι φυσιολογικό να είναι πιο αποτελεσματικός αγωνιστικά από το μέσο όρο των αθλητών. Από την άλλη, ένας αθλητής που δεν έχει τη βιολογική ανάπτυξη που αρμόζει στην ηλικία του, είναι λιγότερο αποτελεσματικός αγωνιστικά. Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες, όμως, για έναν αθλητή στις αναπτυξιακές ηλικίες είναι αυτό που λέμε “προοπτική”. Άρα, ένας αθλητής πρέπει να κρίνεται προπονητικά βάσει της σωματομετρικής και τεχνικής του προοπτικής, βάσει της αντιληπτικής του ικανότητας και όχι βάσει της αγωνιστικής του αποτελεσματικότητας!
Οι προπονητές, πρέπει να έχουμε την υπομονή να διαχειριστούμε σωστά το γεγονός ότι όλα τα παιδιά δε βρίσκονται στην ίδια κατάσταση βιολογικά και να κρίνουμε την προοπτική τους με βάση τα παραπάνω κριτήρια. Όπως εύκολα καταλαβαίνετε, αυτή η διαδικασία δε μπορεί να συνάδει με τον αυτοσκοπό του πρωταθλητισμού στις μικρές ηλικίες (11-15 ετών), αφού η αποτελεσματικότητα δεν πρέπει να είναι το παν. Κατ’ επέκταση, όπως συμπεραίνουμε, η αναπτυξιακή διαδικασία και ο πρωταθλητισμός δεν πάνε πάντα μαζί στο αναπτυξιακό μπάσκετ, καθώς οι προτεραιότητες πρέπει να είναι άλλες. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι μία ομάδα δεν πρέπει να επιδιώκει τη νίκη, καθώς αυτό δημιουργεί νοοτροπία –νικητή».
Σε αυτή την ιδιαίτερη ηλικία πόσο σημαντική είναι εκτός από την αθλητική προσέγγιση και η ψυχολογική; Ο προπονητής πρέπει να έχει κάποιες γνώσεις παιδοψυχολογίας;
«Η σωστή ψυχολογική προσέγγιση του αθλητή είναι μείζονος σημασίας σε αυτές τις ηλικίες. Εμείς οι προπονητές πρέπει να λάβουμε υπόψιν πως καλούμαστε να διαχειριστούμε μικρά παιδιά κι όχι ενήλικες αθλητές. Άλλωστε, το πιο σημαντικό για ένα νεαρό αθλητή κατά τη διάρκεια της πορείας του στο μπάσκετ, είτε αυτή καταλήξει σε ερασιτεχνικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, είναι να συνεχίσει δια βίου τον αθλητισμό. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι πολύ σημαντική η καλλιέργεια του εσωτερικού κινήτρου. Αυτή είναι μια διαδικασία, η οποία εξαρτάται πάρα πολύ από την ψυχολογική προσέγγιση του προπονητή κατά τις πρώτες επαφές του παιδιού με τον αθλητισμό.
Ο νεαρός αθλητής θα πρέπει να εκπαιδεύεται να κατανοεί τη μεγάλη σημασία της δικής του προσπάθειας, να βελτιώνεται καθημερινά και να λαμβάνει την ανάλογη επιβράβευση από τον προπονητή. Είναι σημαντικό το παιδί να μην μπαίνει συνεχώς σε διαδικασία σύγκρισης με τους συναθλητές του. Πρέπει να έχει τα σωστά ερεθίσματα προσπαθώντας να βελτιωθεί έχοντας αντίπαλο τον εαυτό του.
Το κίνητρο του αθλητή για να συμμετέχει στην προπόνηση δεν πρέπει να είναι η απόδοση του σε σχέση με τα άλλα παιδιά, αλλά η βελτίωση της δικής του απόδοσης μέρα με τη μέρα. Αν αυτή η νοοτροπία κατακτηθεί από νωρίς το μπάσκετ θα έχει κερδίσει έναν ακόμη αθλητή αλλά και η κοινωνία θα έχει βγει πολλαπλά κερδισμένη, καθώς αυτή είναι η πραγματική ουσία του αθλητισμού. Στην κατάκτηση αυτής της νοοτροπίας από τους νεαρούς αθλητές το μεγαλύτερο ρόλο παίζει η ψυχολογική προσέγγιση του προπονητή».
Δεδομένου ότι δραστηριοποιείστε ενεργά από την εφηβική ομάδα μέχρι και τα τμήματα ακαδημιών πόσο αλλάζει και σε ποιο επίπεδο η προπονητική σας προσέγγιση σε ένα τμήμα ακαδημιών σε σχέση με το τμήμα του εφηβικού;
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφερθεί πως στην Ακαδημία Ανάπτυξης Αθλητών, το προπονητικό πρόγραμμα που έχει εκπονήσει ο Τεχνικός Διευθυντής, λειτουργεί κλιμακωτά από τις χαμηλότερες ηλικιακές βαθμίδες ως τις υψηλότερες, επομένως η κεντρική φιλοσοφία είναι κοινή. Η διαφοροποίηση ενός εφηβικού τμήματος σε σχέση με ένα τμήμα ακαδημιών σε προπονητικό επίπεδο σχετίζεται με τους διαφορετικούς στόχους που τίθενται σε κάθε ηλικιακή βαθμίδα. Στις μικρές ηλικίες, το ζητούμενο είναι η απόκτηση σωστής νοοτροπίας, η επιμονή στη βελτίωση των βασικών δεξιοτήτων της καλαθοσφαίρισης, καθώς και η ανάπτυξη του νευρομυϊκού συντονισμού των νεαρών αθλητών. Από προπονητικής πλευράς, αυτό επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο μέσω της επιβράβευσης των αθλητών, όταν είναι συνεπείς στις εντολές του προπονητή και συνεχώς προσπαθούν να τις ακολουθήσουν. Για παράδειγμα, πάντα επιβραβεύουμε τους αθλητές όταν επιδιώκουν τη σωστή εκτέλεση μιας τεχνικής δεξιότητας -ανεξαρτήτως αποτελεσματικότητας- ή όταν είναι συνεπείς σε θέματα συμπεριφοράς και προσοχής.
Ως προς το εφηβικό τμήμα, η λογική είναι διαφορετική. Ένας έφηβος αθλητής πρέπει να είναι έτοιμος σε τεχνικό κι αγωνιστικό επίπεδο. Ο προπονητής, σε αντίθεση με τη λογική των ακαδημιών, διαχειρίζεται την ομάδα ετοιμάζοντας τους παίκτες για τις αγωνιστικές υποχρεώσεις, έχοντας πλέον απαιτήσεις από αυτούς. Η αγωνιστική αποτελεσματικότητα ενός αθλητή, πλέον, διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο για τον προπονητή, αφού είναι ο παράγοντας που θα οδηγήσει την ομάδα στην κατάκτηση των αγωνιστικών στόχων της. Μέσα από αυτή την διαδικασία ο αθλητής μαθαίνει να αντέχει την αγωνιστική πίεση και σφυρηλατεί ακόμα περισσότερο τον αθλητικό του χαρακτήρα».
* Ο κόουτς Γεράσιμος Χατζόπουλος είναι απόφοιτος ΤΕΦΑΑ με ειδικότητα την καλαθοσφαίριση. Μετράει μία άνοδο με το εφηβικό τμήμα της Ακαδημίας Ανάπτυξης Αθλητών, τρεις προκρίσεις στις 8 καλύτερες ομάδες Νέων της Αθήνας, μία παρουσία σε τελικό ανόδου εφήβων και πολλές διακρίσεις σε ομάδων παμπαίδων και μίνι.